Het effect van de pilot route-optimalisatie Eersel-Steensel wordt niet alleen bepaald door de aanpassing van de SID, maar ook door de mate waarin deze SID daadwerkelijk wordt gevolgd. Vliegbewegingen over de bebouwing van beide dorpskernen zijn altijd afwijkingen van de SID. Om dit te verduidelijken, zijn de vliegbewegingen op een landkaart geprojecteerd. Daarnaast zijn de vliegbewegingen door verschillende “gates” (een verticaal vlak) geteld. Deze gates zijn in het onderstaande plaatje afgebeeld.
De lijnen geven de doorsnijding van de verticale vlakken met de grond weer. Voor elk van deze gates is nagegaan welke vliegpaden er gedurende een bepaalde periode doorheen lopen. De hoogte en de horizontale positie van deze vliegpaden zijn in plaatjes weergegeven.
Horizontaal staat de relatieve positie tussen de grenzen van een bebouwde kom (bijvoorbeeld voor Eersel de gate 1 – 2) of tussen de grenzen van twee bebouwde kommen (bijvoorbeeld voor Eersel en Steensel de gate 2 – 3).
Verticaal in de plaatjes staat de hoogte van het vliegtuig in meters. Het aantal vliegtuigen op een bepaald gebiedje (pixel) van de gate wordt weergegeven via een kleurenschaal. Deze schaal is relatief t.o.v. de pixel met de meeste passages (max). Eenzelfde kleurenschaal wordt ook gebruikt voor de projecties van de vliegbewegingen op de landkaart
Deze overzichten zijn gemaakt voor het jaar 2019, voor de periode 1-1-2023 tot 18-5-2023, dus voor de start van de pilot, en ook voor een vergelijkbare periode tijdens de pilot, van 18-5-2023 tot 16-10-2023. Onder elk plaatje is het totale aantal vliegbewegingen (Vlb) door de betreffende gate vermeld. De vliegbewegingen worden gehaald uit de transponder-signalen van de vliegtuigen. Het systeem van de B.O.W. dat deze signalen oppikt en verwerkt levert in totaal enkele dagen per jaar geen gegevens, bijvoorbeeld omdat de betreffende PC na een Windows update herstart wordt. De getallen zijn dus altijd iets lager (1 à 2 %) dan de werkelijkheid.
De plaatjes tonen ook vliegpaden beneden ongeveer 800 meter. Ter plaatse van de gates kunnen deze niet afkomstig zijn van groot civiel luchtverkeer. Het gaat beneden 800 meter bijna altijd om kleine (sport)vliegtuigjes, medische vluchten, helikopters van hulpdiensten of politie, of een militair toestel. Ook die zenden (meestal) een transponder-signaal uit.
Om de oorzaak hiervan te achterhalen zijn de vliegpaden van Transavia, Ryanair en Wizzair apart bekeken.
Uit de bovenstaande figuren kan worden geconcludeerd dat de vliegtuigen van alle maatschappijen gemiddeld genomen dichter bij Eersel vliegen dan bij Steensel. Een deel van de vliegpaden loopt over de bebouwde kom van Eersel, een kleiner deel over de bebouwde kom van Steensel. Het aantal vliegpaden door gate 1 – 2 bedraagt 6.9 % van het totaal, het aantal vliegpaden door gate 3 – 4 bedraagt 1.0 % van het totaal.
De breedte van gate 2 – 3, dus de afstand tussen de bebouwde kommen van Eersel en Steensel, is ongeveer 1.95 km. Voor de groep vliegpaden dichtbij Steensel betekent dit dat Transavia een spreiding van maximaal 150 m rond het gemiddelde vliegpad weet te bereiken (afgezien van een beperkt aantal uitschieters). Bij Ryanair en zeker bij Wizzair is deze spreiding aanzienlijk groter.
Opgemerkt moet worden dat de spreiding kleiner is dan de vaak genoemde 1 nautical mile (1.85 km). Als deze laatste spreiding zou worden aangehouden, kan nooit een nominale route worden gekozen waarbij geen toestellen over de bebouwde kom van Eersel en/of Steensel vliegen. Het gebied van de vliegpaden is dan 2 x 1.85 = 3.7 km breed.
Hieronder volgt een overzicht van de situatie tijdens de pilot.
In het linker plaatje is te zien dat een aantal vliegtuigen de bocht bij Steensel sterk afsnijdt, terwijl aan aantal vliegtuigen deze bocht erg ruim neemt. Hieronder wordt nagegaan of deze praktijk voor elke luchtvaartmaatschappij vergelijkbaar is of niet.
Uit de bovenstaande informatie wordt duidelijk dat het verplaatsen van de nominale route (SID) tussen Eersel en Steensel pas zin heeft als de spreiding rond de nominaal vermindert en de aparte groepen vliegpaden dichter bij elkaar komen te liggen. Dit betreft zowel de vliegpaden van eenzelfde maatschappij als de vliegpaden van verschillende maatschappijen.
Anders zal altijd een significant deel van de toestellen over de bebouwde kom van Eersel en/of Steensel vliegen. In de onderstaande tabel is dit percentage vliegtuigen weergegeven voor 2019, voor 2023 voor de start van de pilot, en voor 2023 tijdens de pilot. Nu de pilot is stopgezet, zal weer een onevenredig groot aantal toestellen over de bebouwde kom van Eersel vliegen.
Opmerking: De som van het aantal vluchten van Transavia, Ryanair en Wizzair is kleiner dan het totaal, omdat de overige maatschappijen niet zijn meegenomen in de gedetailleerde analyses.
November 2023
